Preview

Медицинский Совет

Расширенный поиск

Витамин D и острые респираторные инфекции: профилактика или лечение?

https://doi.org/10.21518/2079-701X-2019-6-116-124

Аннотация

Витамин D обладает большим количеством биологических эффектов благодаря влиянию на рецептор витамина D, который  присутствует в большинстве тканей организма. Возможная роль витамина D при инфекциях объясняется его влиянием на  механизмы врожденного и приобретенного иммунного ответа. Немаловажным действием витамина D является также подавление им воспалительных процессов.  Поскольку дефицит витамина D многими учеными относится к так называемым «сезонным стимуляторам» развития острых  респираторных вирусных инфекций (ОРВИ), особенный интерес вызывают возможности профилактического и терапевтического применения витамина D в сезон ОРВИ и гриппа.  Наиболее важным фактом, доказывающим возможную протективную роль витамина D при гриппе и других острых респираторных инфекциях, является 25-гидроксикальциферол-стимулированная продукция антимикробных пептидов, таких как  дефенсин и кателицидин. Эти эндогенные пептиды действуют напрямую, разрушая не только микробные патогены, но и вирусы, в т. ч. вирус гриппа. 

Об авторах

Н. Б. Лазарева
Федеральное государственное автономное образовательное учреждение высшего образования «Первый Московский государственный медицинский университет имени И.М. Сеченова» Министерства здравоохранения Российской Федерации (Сеченовский Университет)
Россия

Лазарева Наталья Борисовна – доктор медицинских наук, профессор кафедры клинической фармакологии и пропедевтики внутренних болезней 

119991, г. Москва, ул. Трубецкая, д. 8, стр. 2 



Е. В. Реброва
Федеральное государственное автономное образовательное учреждение высшего образования «Первый Московский государственный медицинский университет имени И.М. Сеченова» Министерства здравоохранения Российской Федерации (Сеченовский Университет)
Россия

Реброва Екатерина Владиславовна – кандидат медицинских наук,  доцент кафедры клинической фармакологии и пропедевтики внутренних болезней  

119991, г. Москва, ул. Трубецкая, д. 8, стр. 2 



Л. Р. Пантелеева
Федеральное государственное автономное образовательное учреждение высшего образования «Первый Московский государственный медицинский университет имени И.М. Сеченова» Министерства здравоохранения Российской Федерации (Сеченовский Университет)
Россия

Пантелеева Лола Реминджановна – кандидат медицинских наук,  доцент кафедры клинической фармакологии и пропедевтики внутренних болезней 

119991, г. Москва, ул. Трубецкая, д. 8, стр. 2 



А. Ю. Рязанова
Федеральное государственное бюджетное образовательное учреждение высшего образования «Волгоградский государственный медицинский университет» Министерства здравоохранения Российской Федерации
Россия

Рязанова Анастасия Юрьевна – доцент  кафедры клинической фармакологии и  интенсивной терапии, с курсом клинической фармакологии ФУВ, клинической  аллергологии ФУВ

400131, г. Волгоград, пл. Павших борцов, д. 1 



Д. А. Бондаренко
Федеральное государственное автономное образовательное учреждение высшего образования «Первый Московский государственный медицинский университет имени И.М. Сеченова» Министерства здравоохранения Российской Федерации (Сеченовский Университет)
Россия

Бондаренко Дмитрий Александрович – студент лечебного факультета

119991, г. Москва, ул. Трубецкая, д. 8, стр. 2 



Список литературы

1. Martineau A.R., Jolliffe D.A., Hooper R.L., Greenberg L., Aloia J.F., Bergman P. et al. Vitamin D supplementation to prevent acute respiratory tract infections: systematic review and meta-analysis of individual participant data. BMJ. 2017;356:i6583. http://dx.doi.org/10.1136/bmj.i6583.

2. Grijalva C.G., Nuorti J.P., Grin M.R. Antibiotic prescription rates for acute respiratory tract infections in US ambulatory settings. JAMA. 2009;302:758-766. doi:10.1001/jama.2009.1163.

3. Cannell J.J., Vieth R., Umhau J.C. et al. Epidemic influenza and vitamin D. Epidemiol Infect. 2006;134:1129-1140. doi:10.1017/S0950268806007175.

4. Jollie D.A., Griths C.J., Martineau A.R. Vitamin D in the prevention of acute respiratory infection: systematic review of clinical studies. J Steroid Biochem Mol Biol. 2013;136:321-329. doi:10.1016/j.jsbmb.2012.11.017.

5. Коденцова В.М., Мендель О.И., Хотимченко С.А., Батурин А.К., Никитюк Д.Б., Тутельян В.А. Физиологическая потребность и эффективные дозы витамина D для коррекции его дефицита. Современное состояние проблемы. Вопр. питания. 2017; 86(2):47–62.

6. Рылова Н.В., Мальцев С.В., Жолинский А.В. Роль витамина D в регуляции иммунной системы. Практическая медицина, 2017;5(106):10-14.

7. Громова О.А. Витамины детям: «за» и «против». По материалам 4-го Европейского конгресса педиатров, 2010:112–116.

8. Семин С.Г. Перспективы изучения биологической роли витамина D. Педиатрия. 2012;91(2):122-131.

9. Коровина Н.А. Современные представления о физиологической роли витамина D у здоровых и больных детей. Педиатри. 2008;87(4):124–130.

10. Шварц Г.Я. Дефицит витамина D и его фармакологическая коррекция. РМЖ. 2009;17(7):477–486.

11. Hossein-Nezhad A. Holick M.F. Vitamin D for health: a global perspective. Mayo Clin. Proc. 2013;88(7):720–755.

12. Hossein-Nezhad A., Spira A., Holick M.F. Influence of vitamin D status and vitamin D3 supplementation on genome wide expression of white blood cells: a randomized double-blind clinical trial. PLoS One. 2013;8(3). Article ID e58725.

13. Scientific Opinion on the Tolerable Upper Intake Level of vitamin. EFSA J. 2012;10(7). Article ID 2813. 45 p. doi: 10.2903/j.efsa.2012.2813.

14. Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to vitamin D and normal function of the immune system and inflamma- tory response (ID 154, 159), maintenance of normal muscle function (ID 155) and maintenance of normal cardiovascular function (ID 159) pursuant to Article 13(1) of Regulation (EC) No 1924/2006. EFSA J. 2010;8(2). Article ID 1468. URL: http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2010.1468/epdf.

15. Draft Vitamin D and Health Report. Scientific Consultation: 22 July to 23 September 2015 SACN. URL: https://www.gov.uk/govern-ment/uploads/system/uploads/attachment_data/file/447402/Draft_SACN_Vitamin_D_and_Health_Report.pdf

16. Spiro A., Buttriss J.L. Vitamin D: An overview of vitamin D status and intake in Europe. Nutr. Bull. 2014;39(4):322–350. doi: 10.1111/nbu.12108.

17. Снопов С.А. Механизмы действия витамина D на иммунную систему. Медицинская иммунология. 2014;16(6):499-530.

18. Herr C., Shaykhiev R., Bals R. The role of cathelicidin and defensins in pulmonary inflammatory diseases. Expert Opin. Biol. Ther. 2007;7(9):1449-1461.

19. Liu P.T., Stenger S., Tang D.H., Modlin R.L. Cutting edge: vitamin D-mediated human antimicrobial activity against Mycobacterium tuberculosis is dependent on the induction of cathelicidin. J. Immunol. 2007;179(4):2060-2063.

20. Martineau A.R., Leandro A.C., Anderson S.T., Newton S.M., Wilkinson K.A., Nicol M.P. et al. Association between Gc genotype and susceptibility to TB is dependent on vitamin D status. Eur. Respir. J. 2010;35(5):1106-1112.

21. Menzies B.E., Kenoyer A. Signal transduction and nuclear responses in Staphylococcus aureus-induced expression of human β-defensin 3 in skin keratinocytes. Infect. Immunol. 2006;74(12):6847-6854.

22. Nizet V., Ohtake T., Lauth X., Trowbridge J., Rudisill J., Dorschner R.A. et al. Innate antimicrobial peptide protects the skin from invasive bacterial infection. Nature. 2001.;414(6862):454-457.

23. Saiman L., Tabibi S., Starner T.D., San Gabriel P., Winokur P.L., Jia H.P. et al. Cathelicidin peptides multiply antibiotic-resistant pathogens from patients with cystic fibrosis. Antimicrob. Agents Chemother. 2001;45:2838-2844.

24. Yim S., Dhawan P., Ragunath C., Christakos S., Diamond G. Induction of cathelicidin in normal and CF bronchial epithelial cells by 1,25-dihydroxyvitamin D(3). J. Cyst. Fibros. 2007;6(6):403-410.

25. Zhang L., Yu W., He T., Yu J., Caffrey R.E., Dalmasso E.A. et al. Contribution of human α-defensin 1, 2, and 3 to the anti-HIV-1 activity of CD8 antiviral factor. Science. 2002;298(5595):995-1000.

26. Signorello L.B., Shi J., Cai Q., Zheng W., Williams S.M., Long J. et al. Common variation in vitamin D pathway genes predicts circulating 25-hydroxyvitamin D levels among African Americans. PLoS One. 2011;6(12):e28623.

27. White J.H. Vitamin D signalling, infectious diseases and regulation of innate immunity. Infect. Immun. 2008;76(9):3837-3843.

28. Yim S., Dhawan P., Ragunath C., Christakos S., Diamond G. Induction of cathelicidin in normal and CF bronchial epithelial cells by 1,25-dihydroxyvitamin D(3). J. Cyst. Fibros. 2007;6(6):403- 410.

29. Zhang L., Yu W., He T., Yu J., Caffrey R.E., Dalmasso E.A. et al. Contribution of human α-defensin 1, 2, and 3 to the anti-HIV-1 activity of CD8 antiviral factor. Science. 2002;298(5595):995-1000.

30. Wang T.T., Nestel F.P., Bordeau V., Nagai Y., Wang Q., Liao J. et al. Cutting edge: 1,25-dihydroxyvitamin D3 is a direct inducer of antimicrobial peptide gene expression. J. Immunol. 2004;173(5):2909-2912.

31. Цывкина Е.А., Феденко Е.С., Пинегин Б.В. Сравнительная клинико-иммунологическая характеристика больных атопическим дерматитом и пиодермией на фоне персистирующей колонизации кожи S. Aureus. Российский аллергологический журнал. 2011;4:416-418.

32. Dijk A., van Veldhuizen E.J.A., Haagsman H.P. Avian defensins. Vet. Immunol. Immunopathol. 2008;124:1-18.

33. Gruber-Bzura B.M. Vitamin D and Influenza – Prevention or Therapy? Int. J. Mol. Sci. 2018;19:2419. doi:10.3390/ijms19082419.

34. Cannell J.J., Vieth R., Umhau J.C., Holick M.F., Grant W.B., Madronich S. et al. Epidemic influenza and vitamin D. Epidemiol. Infect. 2006;134:1129–1140.

35. Jakóbisiak M. Główne komponenty i zasadnicze cechy odpowiedzi immunologicznej. In Immunologia, 2nd ed.; Wydawnictwo Naukowe PWN: Warsaw, Poland, 1995:28–36.

36. Grant W.B., Giovannucci E. The possible roles of solar ultraviolet-B radiation and vitamin D in reducing case-fatality rates from the 1918–1919 influenza pandemic in the United States. DermatoEndocrinol. 2009;1:215–219.

37. Lang P.O., Samaras D. Aging adults and seasonal influenza: Does the vitamin D status (H)arm the body? J. Aging Res. 2011;2012.

38. Khare D., Godbole N.M., Pawar S.D., Mohan V., Pandey G., Gupta S. et al. Calcitriol [1,25[OH]2D3] pre-and post-treatment suppresses inflammatory response to influenza A (H1N1) infection in human lung A549 epithelial cells. Eur. J. Nutr. 2013;52:1405–1415.

39. Helming L., Böse J., Ehrchen J., Schiebe S., Frahm T., Geffers R. et al. 1α,25-dihydroxyvitamin D3 is a potent suppressor of interferon γ-mediated macrophage activation. Blood. 2005;106:4351–4358.

40. Moan J., Dahlback A., Ma L.W., Juzeniene A. Influenza, solar radiation and vitamin D. DermatoEndocrinol. 2009;1:307–309.

41. Laaksi I., Ruohola J.-P., Mattila V., Auvinen A., Ylikomi T., Pihlajamäki H. Vitamin D supplementation for the prevention of acute respiratory tract infection: A randomized, double-blinded trial among young Finnish men. J. Infect. Dis. 2010;202:809–814.

42. Urashima M., Segawa T., Okazaki M., Kurihara M., Wada Y., Ida H. Randomized trial of vitamin D supplementation to prezent seasonal influenza A in schoolchildren. Am. J. Clin. Nutr. 2010;91:1255–1260.

43. Berry D.J., Hesketh K., Power C., Hyppönen E. Vitamin D status has a linear association with seasonal infections and lung function in British adults. Br. J. Nutr. 2011;106:1433–1440.

44. Aregbesola A., Voutilainen S., Nurmi T., Virtanen J.K., Ronkainen K., Tuomainen T.P. Serum 25-hydroxyvitamin D3 and the risk of pneumonia in an ageing general population. J. Epidemiol. Community Health. 2013;67:533–536.

45. Jones B.G., Oshansky C.M., Bajracharya R., Tang L., Sun Y., Wong S.S. et al. Retinol binding protein and vitamin D associations with serum antibody isotypes, serum influenza virus-specific neutralizing activities and airway cytokine profiles. Clin. Exp. Immunol. 2015;183:239–247.

46. Mamani M., Muceli N., Ghasemi Basir H.R., Vashegbani M., Poorolajal J. Association between serum concentration of 25-hydroxyvitamin D and community-acquired pneumonia: A case-control study. Int. J. Gen. Med. 2017;13:423–429.

47. Brance M.L., Miljevic J.N., Tizziani R., Taberna M.E., Grossi G.P., Toni P. et al. Serum 25-hydroxyvitamin D levels in hospitalized adults with community-acquired pneumonia. Clin. Respir. J. 2018;12:2220–2227.

48. Nanri A, Nakamoto K., Sakamoto N., Imai T., Akter S., Nonaka D., Mizoue T. Association of serum 25-hydroxyvitamin D with influenza in case-control study nested in a cohort of Japanese employees. Clin. Nutr. 2017;36:1288–1293.

49. Gui B., Chen Q., Hu C., Zhu C., He G. Effects of calcitriol (1,25-dihydroxy-vitamin D3) on the inflammatory response induced by H9N2 influenza virus infection in human lung A549 epithelial cells and in mice. Virol. J. 2017;14:10–20.

50. Li-Ng M., Aloia J.F., Pollack S., Cunha B.A., Mikhail M., Yeh.J., Berbari N. A randomized controlled. trial of vitamin D3 supplementation for the prevention of symptomatic upper respiratory tract infections. Epidemiol. Infect. 2009;137:1396–1404.

51. Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D Institute of Medicine (US) Committee to Review Dietary Reference Intakes for Vitamin D and Calcium / eds A.C. Ross, C.L. Taylor, A.L. Yaktine, H.B. Del Valle. Washington DC: National Academies Press, 2011. URL: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK56070.

52. Scientific Opinion on Dietary Reference Values for vitamin D. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition, and Allergies (NDA). EFSA J., 2016. URL: https://www.efsa.europa.eu/sites/default/files/consul-tation/160321.pdf.

53. Российские рекомендации по остеопорозу 2016 г.


Рецензия

Для цитирования:


Лазарева Н.Б., Реброва Е.В., Пантелеева Л.Р., Рязанова А.Ю., Бондаренко Д.А. Витамин D и острые респираторные инфекции: профилактика или лечение? Медицинский Совет. 2019;(6):116-124. https://doi.org/10.21518/2079-701X-2019-6-116-124

For citation:


Lazareva N.B., Rebrova E.V., Panteleeva L.R., Ryazanova A.Yu., Bondarenko D.A. Vitamin D and acute respiratory infections: prevention or treatment? Meditsinskiy sovet = Medical Council. 2019;(6):116-124. (In Russ.) https://doi.org/10.21518/2079-701X-2019-6-116-124

Просмотров: 1086


Creative Commons License
Контент доступен под лицензией Creative Commons Attribution 4.0 License.


ISSN 2079-701X (Print)
ISSN 2658-5790 (Online)